İş dünyasında İran yaptırımları endişesi

29 Ekim 2018 10:40

5 Kasım'da devreye girecek yaptırımlar iş dünyasını korkutuyor. ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları devreye giriyor. Türkiye, ABD’den istisna talep ederken, iş dünyasının gözü ABD’den gelecek İran kararına çevrildi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın mayıs ayında İran nükleer anlaşmasından çekilme kararının ardından Tahran'a yönelik yaptırımların ikinci ayağı için bir haftadan az süre kaldı. İş dünyasında büyük endişe yaratan yaptırımlar, doğrudan petrol ve doğalgaz ticaretini hedef alıyor.

Sözcü'den Erdoğan Süzer'in haberine göre, Türkiye, Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore ile birlikte İran'dan  en çok petrol ithalatı yapan devletler arasında yer alıyor. Türkiye 2017'de  yurtdışından ithal ettiği 25.7 milyon tonluk petrolün 11.4 milyon tonunu İran'dan satın aldı.

PETROL SATAMAYACAK

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, geçen hafta ABD'den istisna talebine ilişkin gerekli girişimlerin yapıldığını açıklamıştı.  ABD'nin Türkiye'ye istisna tanıyıp tanımayacağının 4 Kasım'a kadar netleşmesi gerekiyor. Bu tarihe kadar Türkiye'ye istisna tanınmazsa İran'dan ham petrol ithal edilemeyecek. Doğalgazda ise ikili ticaret kısıtlaması uygulanacak. İran sattığı doğalgaz karşılığı alacağı parayı Türkiye'de tutacak. Türk menşeli ürün ithalinde kullanabilecek.

İran yaptırımları Ankara Sanayi Odası'nın meslek komiteleri toplantısında işadamlarına anlatıldı. Halk Bankası Kredi ve Dış İşlemler Operasyonları Daire Başkanlığı Yaptırımlar Bölümü'nden Seyit Ahmet Taymaz, yaptırımların finansal boyutundan ticarete yansımasına kadar kapsamlı bir sunum yaptı. Bank Mellat'ın da yaptırım kapsamına alınacağını belirten Taymaz, “Yaptırımlarla birlikte İran otomobil sektörüne su bile satılamayacak” dedi.  İran'la ticarette dolarla işlem yapılamayacağına dikkat çeken Taymaz, “Mal İran üzerinden geçiyorsa da dolar kullanılamayacak. İran devrim muhafızları da listesi var. Bu listedeki isimlerle çalışanlar da suçlu sayılıyor” dedi.

Taymaz, TÜPRAŞ, BOTAŞ fonlarının Halk Bankası'nda tutulduğunu anımsatarak, “Yanlış bir bilgi var. Sanki Halk Bankası başka tali bir sistem kullanıyor gibi. Bu yanlış bir algı. Dünyadaki bütün bankalar gibi swift kullanıyor, normal bankacılık yapıyor” diye konuştu.

5 Kasım itibarıyla ikili ticaret kısıtlaması başlayacağını belirten Taymaz, “Türkiye'nin İran'dan ithal ettiği doğalgaza (ve istisna alınması durumunda ham petrole) ilişkin bedeller Türkiye'deki hesaplara yatırılacak ve bu fonun İran tarafından üçüncü ülkelere çıkışına izin verilmeyecek. İran'ın söz konusu fonları sadece Türkiye'den doğrudan ithal edeceği yasaksız Türk mallarının ödemesinde kullanabilecek” bilgisini verdi.

Bu arada  6 Ağustos'ta yürürlüğe giren ABD yaptırımları İran ekonomisini de  derinden etkiledi. Ülkede döviz büroları kapatıldı, Özellikle, İran Riyali ile yapılan işlemlere sınırlama getirilmesi önemli sıkıntılar yarattı.

 
YÜRÜRLÜĞE GİRECEK YAPTIRIMLAR

– İran limanlarını işleten devlet şirketlerine yaptırım  uygulanacak.
– İran'dan petrol, petrol ürünleri  alınmasına ciddi sınırlamalar getirildi.
– Yabancı mali kuruluşların İran Merkez Bankası ve belirlenmiş İranlı mali kuruluşlar ile olan işlemleri sınırlandırılacak.
– İran Merkez Bankası'na özel mali mesaj hizmeti sağlanmasına yönelik yaptırımlar devreye alınacak.
– ABD tarafından sahip olunan ya da kontrol edilen yabancı kuruluşların İran hükümeti ile İran'daki faaliyetleri yasak kapsamına alınıyor.
– 16.01.2016'da, ABD Hazine Bakanlığı'na bağlı Yabancı Varlıklar Kontrol Dairesi (OFAC) tarafından hazırlanan SDN Listesi'nden ya da diğer listelerden çıkarılmış kişilere uygulanan yaptırımlar da 5 Kasım 2018'den itibaren yürürlüğe giriyor.