Uçuşa yasak bölge karmaşası

25 Temmuz 2015 14:25

İncirlik mutabakatı çerçevesinde Suriye'nin Mare-Cerablus hattında uçuşa yasak bölge oluşturma planıyla ilgili ABD ve Ankara'dan gelen farklı yorumlar kafa karıştırdı.

Türkiye ile ABD arasında IŞİD’le mücadele için varılan İncirlik mutabakatına ilişkin her iki ülke başkentlerinden verilen bilgiler kafa karışıklığına neden oldu. Ankara, mutabakatta sınırda uçuşa yasak bölge ilanı olduğunu belirtirken, Washington’dan yapılan açıklamaların aksi yönde olması dikkat çekti.

Ankara, mutabakatta Suriye’de bir uçuşa yasak bölge kurulması konusu olduğunu savunurken, ABD Başkanı Barack Obama’nın IŞİD’le mücadele özel temsilcisi John Allen, İncirlik’i kullanmak için Suriye’de bir uçuşa yasak bölge oluşturulup oluşturulmayacağı yönündeki bir soruya “Hayır” dedi. Hürriyet’e konuşan bir Amerikan Dışişleri yetkilisi önümüzdeki günlerde İncirlik’in IŞİD’e karşı savaşta hava saldırıları düzenlemek için de kullanılmaya başlanacağını doğrulamakla yetindi. Ancak emekli Orgeneral Allen, Aspen Enstitüsü’nün düzenlediği bir panelde CBS muhabirinin İncirlik’e erişim için Suriye’de Esad Rejimi’ne karşı bir uçuşa yasak bölge düşünülüp düşünülmediği yönündeki sorusunu “Hayır. Bu konu, görüşmelerin bir parçası değil” diye yanıtladı.

İki ülkenin 22 Temmuz’da Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Obama arasındaki telefon görüşmesinde kesinleşen anlaşmaya ilişkin Hürriyet’e Ankara’da konuşan bir Türk askeri yetkili, “Mutabakatta adı ‘emniyetli uçuş bölgesi’ olarak yer alıyor. Buraya Suriye Rejimi’ne ait hava unsurları kesinlikle giremeyecektir” dedi. Türk yetkililer, varılan mutabakatta Mare-Cerablus hattının uçuşa yasak bölge olduğu ibaresinin bulunduğunu belirttiler.
İki başkent, Suriye’de ılımlı muhalifler için düşünülen eğit-donat projesinde de benzer bir çelişki yaşamıştı. Ankara’daki üst düzey bir yetkili, “Amerikalılar daha önce eğit-donat programıyla da ilgili kafa karıştırıcı açıklamalar yapıyorlardı. Mutabakatta uçuşa yasak bölge var” bilgisini yinelediler. Ankara’daki yetkililer, ABD’nin PYD endişesine dikkat çekerek, “Amerikalılar, PYD’nin uçuşa yasak bölge uygulamasıyla kendilerinin hedef olacaklarından kaygı duydukları için bu yönde kafa karıştırıcı açıklamalar yapıyor olabilirler” dediler. Türk tarafı mart ayından itibaren eğit-donat’ın Türkiye ayağının başladığına dair açıklama yapmış ve ABD tarafından sürekli reddedilmişti.

Türkiye’nin IŞİD mevzilerine yönelik operasyonu dış basında yankı buldu. İngiliz Telegraph gazetesi, operasyonu ‘Türkiye IŞİD’le savaşa katıldı’ şeklinde verdi. Amerikan New York Times gazetesi de Türkiye’nin savaşa dahil olduğunu yazdı. 
-Telegraph (İngiltere): Operasyonu ‘Türkiye, IŞİD’le savaşa katıldı’ şeklinde yorumlayan gazete, Ankara’nın ABD’ye İncirlik’i IŞİD’e yönelik hava saldırılarında kullanma izni vermesini birinci sayfasından duyurdu. ABD’nin artık cihatçılara Türkiye’den saldırabileceğini belirten gazete saldırılarda hem jetlerin hem de insansız hava araçlarının kullanılabileceğini aktardı. 
-Guardian (İngiltere):  Gazete haberi, “Suriye sınırında gerginlik artarken, Türkiye IŞİD’le ilk çatışma sonrası savaş uçaklarını havalandırıyor” başlığıyla verdi.
-New York Times (ABD): “İncirlik mutabakatı için ABD’nin başka ne tavizlerde bulunduğu açık değil. Bir NATO yetkilisi, “Türkler, hep sıkı pazarlık yürütür” dedi. Anlaşma, Amerikan casus uçaklarının Suriye’de kalma süresini önemli derecede arttıracak. Ayrıca istihbarat doğrultusunda müdahale edecek insanlı uçuşların karşılık verme süresini azaltacak.”

- İncirlik Üssü 1951’de Soğuk Savaş’ın en soğuk günlerinde kuruldu. NATO standartlarında olması ve lojistik destek imkanıyla önem taşıyor.  
- ABD’nin Kıbrıs Harekâtı nedeniyle Türkiye’ye askeri yardımı kesmesi üzerine Ankara, 1975 yılında İncirlik’i kendi kontrolüne aldı. Üssün kontrolü 1980’de ABD’ye geri verildi.
- Soğuk Savaş’tan sonra İncirlik Üssü, 1991’deki 1. Körfez Savaşı sonrası başlatılan ve 2003 yılında Irak’ın işgaline kadar devam eden Irak üzerindeki uçuşa yasak bölgenin denetlenmesi için Amerikan ve İngiliz savaş uçakları tarafından kullanıldı.
- 2003 yılında Irak’ın işgali sırasında ise Türkiye, İncirlik Üssü’nün ABD’nin hava saldırıları için açmayı reddetti. Üssün rolü Irak’taki Amerikan birliklerine kargo taşınmasıyla sınırlı kaldı.