Kovid-19 dişil çıktı

11 Mayıs 2020 19:41

Fransız Akademisi, hem yeni tip koronavirüsün hem de Kovid-19 hastalığının önüne eril 'le' artikeli koyan halkı ve medyayı uyardı: Dişil artikel 'la' kullanacaksınız.

Pek çok Latin dili gibi Fransızca'da da sözcükler dişil ve eril olarak ikiye ayrılır ve genel kurala göre eril sözcükler başa 'le', dişil sözcükler başa 'la' artikelini (tanımlık) alırken, yeni tip koronavirüsün neden olduğu Kovid-19 hastalığının dişil mi eril mi olduğuna dair tartışma çıktı. 

Yaygın olarak Fransızlar hem yeni tip koronavirüsten hem de Kovid-19 hastalığından önüne eril 'le' artikeli koyarak söz ederken, Fransızca ile ilgili meselelerde bir numaralı resmi merci konumundaki Fransız Akademisi (Académie Française) gidişata el koydu.

Websitesinden 'bozuk kullanım' başlıklı yönerge yayımlayan Fransız Akademisi, Kovid-19 için "Dişil kullanım tercih edilir. Kısaltmaya sahip olması gereken cinsiyeti geri vermek için belki de çok geç kalınmamıştır" uyarısını yaptı. 

Medyada ve sohbetlerde 'le' Kovid-19 denilmesine teessüf eden Fransız Akademisi, virüsün adından kısaltılarak türetilen hastalık ismine aynı artikelin layık görülmesinin yanlış olduğunu dile getirdi.  

Kovid'in koronavirüs hastalığının kısaltması olduğunu belirten Fransız Akademisi, Fransızca'da kısaltmaya cinsiyetini verenin sözcüğün kökü olduğunu, bu örnekte hastalığın (la maladie) artikeli dişil olduğu için kısaltamının artkelinin de dişil, yani 'la' olması gerektiğini izah etti. 

Doğru kullanımı Fransızlardan önce bulmuş gözüken Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), baştan beri Fransızca açıklamalarında 'la' Kovid-19 diyor. 

Kanada'da da Başbakan Justin Trudeau ve hükümetin Fransızca açıklamalarında dişil artikel kullanılageliyor. 

Kanada'nın Frankofon eyaleti Quebec'in Fransız Dili Kurulu da dişil artikel kullanımı tavsiye etmişti.

Kraliyet İspanyolca Akademisi, Fransız Akademisi ile aynı dilbilgisi mantığından hareketle aynı tavsiyede bulunmuştu.

Muhafazakarlığıyla meşhur Fransız Akademisi'nin üyeleri yüzyıllar boyunca ölümsüz muamelesi gören yaşlı erkeklerden oluştu.

Hala geleneksek süslü üniformalar giyip kılıç kuşanan akademi üyeleri arasına ancak geçen yıl genç yaştakiler ve kadınlar da kabul edilmeye başlandı.