Gül: AK Parti'yi kurarken politikamız farklıydı

17 Eylül 2015 21:10

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, NTV'de gazetecilerin sorularını yanıtladı. Gül, aktif olarak bulunduğu siyasi yaşamı boyunca hiçbir zaman hırs ve ihtirasların esiri olmadığını söyledi.

İşte Gül'ün açıklamalarından satırbaşları:

Oğuz Haksever: Son 1 yıl nasıl geçti, uzak mıydınız siyasetten?

Abdullah Gül: Siyasi hayatım Meclis'e girmemle başlamaz ondan önceki hayatım lise, üniversite yıllarım hepsi vatan millet meselesi ile ilgili. Dolayısıyla hayatımın neredeyse tamamı bu işlerle geçen bir insanın kapattım ve siyaset, devlet millet meseleleriyle uğraşmıyorum demesi mümkün değil şüphesiz. Bir sene aktif şekilde kamuoyu önünde olmadım ama ilgimi kaybetmedim şüphesiz. Dışarıda bir çok toplantılara davet edildim şeref misafiri olarak konuşmalar yaptım. İçerde de yeni ofisler yeni düzeni kurmak kolay olmadı tabi. Misafirlerim dostlarımla yine devlet millet meselelerini konuşmaya devam ettik.

Ayşe Böhürler: Bir anıyla başlamak istiyorum ben. Partinin kuruluş çalışmalarını yaparken biliyorsunuz sizin ve sayın Erdoğan’ın davetiyle bana kuruculuk teklif etmiştiniz. Kuruluştaki isimleri belirlerken bana sıkça hatırlattığınız bir şey vardı kan uyuşmazlığına dikkat edin diye. Mutlaka bizim partimizde olacak kişilerle bizim kan uyuşmazlığımızın olmaması lazım demiştiniz. Bunu biraz açar mısınız? AK Parti kurulurken bir reformist, yenilikçi ve aslında farklılıkları barındıran bir taraftan da ilkesel bir birliği olan bir partiydi. Bunu o dönemki hayallerinizi biraz açar mısınız?

Abdullah Gül: O zaman ki siyasi atmosferde çok tıkanıklıklar olmuştu. Partimiz kapatıldıktan sonra o zaman biz yeni AK Parti’yi kurarken politikalarımızda farklıydı. Daha önceki partimiz daha dar bir çerçevede hareket ediyordu. Biz o tip siyaset tarzının kendimizi de partimize de davamıza da pek fayda getirmediğini görüp daha geniş şekilde, daha çok insanların kucaklayan aynı zamanda ilkeli, karakterli, prensip sahibi insanlarla bir araya gelmeye o zaman gayret sarf ettik. Bizim çizgimizden gelen arkadaşlarla birlikte bizim çizgimizin dışında olan ama saygın, prensipli isimlerde hep katılmışlardı. Sizde o zamanlar yazılarınızla filan dikkati çeken arkadaşlardandınız. Sizin gibi birçok arkadaşa teklifler yaptık.

Ayşe Böhürler: Koalisyon görüşmeleri sırasında bu lafınız hep aklımda kalmıştır. Diğer partilerle bir iletişim bir diyalog sağlanamadı. O koalisyon olması gereken bir şey miydi?

Abdullah Gül: Ben doğrusu güçlü bir hükümetin kurulmasını bugünkü Türkiye şartlarında çok faydalı görmüştüm. Her iki taraftan da liyakat esasına uygun insanlardan kurulan bir hükümet, yani bakanlar çok partizan olursa koalisyon hükümetleri yürümez. Ama liyakat esaslı insanlardan bakanlar kurulsa çok faydalı olurdu.

İlk soruya geri dönersek Oğuz beyin, benim ismimi taşıyan bir üniversite kuruldu. Devlet üniversite fakat bir vakıf tarafından da destekleniyor. Çok özel bir model olmuş oldu Türkiye'de. Ona çok emek veriyorum. Türkiye'de devlet üniversiteleri arasında ilk beşe girmiş durumda. Ders vermek her zaman zevkli olur. Bunun yanında ilk defa oluyor bir cumhurbaşkanlığı müzesi ve kütüphanesi gibi bir yapı içindeyiz ve buda bitmek üzere. Bu da Türkiye'nin ilk siyasi tarih ve demokrasi müzesi olacak. Sadece benim cumhurbaşkanlığımla ilgili değil cumhuriyet tarihinin bütün bir özeti olan özenle çalıştığımız güzel bir şey olacak. Kayseri’de eski bir tarihi bina var onu restore ediyoruz. Burada içinde olduğumuz bina da hem cumhurbaşkanı ofisi olarak hem de bir vakıf olarak burayı kullanıyoruz. Vakıf olarak kiraladığımız tarihi bir bina. Sultan Abdülaziz zamanında yapılmış Ayazağa Kasırları diye geçen terk edilmiş bir yerdi burayı da kazanmış olduk.

Murat Yetkin: 7 Haziran’dan bu yana Türkiye ciddi bir gerilime girdi. Terör örgütü saldırıları başladı Türkiye'de ciddi karşılık veriyor tabi. Basına olan saldırılar arttı. Bizimde içinde bulunduğumuz Hürriyet binası iki defa saldırıya uğradı. Bugünde Sedat Ergin suç duyurusunda bulundu bize yönelik terör iftirası atılıyor. Bir gerilim var ortada. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? 6 ay önce 17 Mart’ta Selehattin Demirtaş’ın seni başkan yaptırmayacağız çıkışı var ve o zamandan bu yana nereden nereye geldi Türkiye.

Abdullah Gül: Terörle ilgili şu anda Türkiye hiçbir haklı gerekçe gösterilemez. Şiddetle terörün karşısında durmamız gerekiyor. Terör örgütünün ne yaptığının farkında mı değil mi, nasıl kullanılıyor kim tarafından, nasıl motive ediliyor bunlar çok sorgulanacak şeyler. Sadece Türk ailelerinin ocağına ateş düşmüyor Kürt aileleri de ağlıyor. Burada terörle mücadele sonuna kadar devam eder. Teröristin silahı ne kadar güçlü olursa olsun devletin silahı daha güçlü olur. Terörle mücadele eninde sonunda kazanılır. Ama burada çok dikkat etmemiz gereken şey halk. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarımızın içinde Kürt aidiyeti olan vatandaşlarımızın aidiyetini zayıflatmamak gerekiyor. Terörle mücadele ederken eğer Kürt vatandaşlarımızın bir şekilde rencide edecek onların aidiyetini zayıflatacak bir şey olursa en büyük tehlike ile karşılaşırız. Bugün bütün Kürt vatandaşlarımızın bir siyasi şemsiye altında olmalarını da yanlış gördüm. Silahlı adamla sonuna kadar mücadele edilir. Halkı Türkiye'den uzaklaştırmamak lazım. Herkes Türkiye Cumhuriyeti’nin eşit vatandaşıdır. Bazen yanlış söylemler, yanlış davranışlar farkına varmadan başka gelişmelere yol açar. Ben daima hükümette olduğumda da cumhurbaşkanı olduğumda da bütün vatandaşlarımızın aidiyetini güçlendirici bağlığını güçlendirici ne gerekiyorsa yapmak gerekir. Terörle mücadele o zaman başarılı olur. Bu bölgesel bir mesele haline geldi. Herkes kendi problemini kendisi vaktiyle çözmesi gerekir. Tabi ki dış politikanın neticeleri de terörün bugün bu hale gelmesinde etkileri olabilir. Türkiye'yi bir şekilde rahatsız etmek isteyenlerin bölgede de dışında da bu terör örgütünü nasıl kullandıkları besledikleri bilinen gerçeklerdir. Yanımızda bel kemiği kırılmış iki ülke var. Irak ve Suriye. Onun için çok dikkatli olmak gerekiyor. Herkesin büyük bir dayanışma içinde terörle mücadele konusunda güçlü durmak gerekiyor.

Ali Bayramoğlu: Bu sorun açıldığı zaman sadece terör değil bu meseleyi çözmek için kullanılan politikaların yanlışlığı, doğruluğu, zamanlaması dolayısıyla bu acıdan ve çatışmadan Türkiye'nin yönetimine düşen payda çok tartışılıyor. Sizden sonra bir cumhurbaşkanı seçimi yaşadık bir genel seçim yaşadık, AK Parti kongresi yaşadık bunların tümüne baktığımız zaman Türkiye nasıl yönetiliyor? Türkiye nereye gidiyor? Siz şu anda Türkiye’yi yöneten partinin kurucularındansınız ve o parti tarafından cumhurbaşkanı seçildiniz. Türkiye'nin bir yılı yönetimi açısından eski bir AK Partili ve eski bir cumhurbaşkanı olarak nasıl geliyor size?

Abdullah Gül: Bugünkü bu gerginlik bu stres halinin devam etmesi Türkiye'ye çok maliyetli olur. Gerginlik kısa dönemli olabilir 3 ay 6 ay olabilir ama birkaç sene olamaz. Bundan bir an önce Türkiye'yi çıkartmak lazım. Yoksa bu kutuplaşma sadece siyasi partiler arasında değil, yazarlara çizerlere toplumun başka kesimlerine dağılıyor. Gazeteler gazetelikten çıkıyor PR organı halin geliyor. Bugünkü bölge şartlarında Türkiye'nin çok sağlam bir ada olması ve kendini çok konsolide etmesi gerekir. Bu nasıl olacak tabi ki ülkeyi yönetenler bunu yapacaklardır. Türkiye çok daha zor dönemlerden geçti. 2000 krizinde çok büyük zorluklar çekti Türkiye ama ondan sonra doğru politikalar ve reformist yaklaşımlarla çok parlak bir dönemini yaşadı Türkiye.

Ali Bayramoğlu: Neden bu noktaya geldik? İçerideki sorunlar mı, bölgesel konjonktürün değişmesinden mi, AK Parti’deki yönetim tarzından mı? Bu devam etmemesi gerekir dediğiniz sorunun nedenlerini nasıl açıklıyorsunuz?

Abdullah Gül: İçeride tabi birçok gerekçe söylenebilir. Ben bunu hep kendimizde bulurum. Komplo teorilerini çok itibar etmem. Türkiye'yi yönetenlerin şüphesiz bunun farkında olarak demin söylediğim şeyden çıkartmaları lazım Türkiye'yi. Bunun içinde bakış, anlayış 10 senede ne kadar köklü reformlar yaptı Türkiye, siyasi reformlar yaptı, ekonomik reformlar yaptı, dünyanın her tarafında çok büyük itibarlar sağladı Türkiye. Dünyada başarılı bir Müslüman ülkeye ihtiyaç var ve bu Türkiye olmuştu. Herkes gıpta ile bunu görmüştü ve herkes takdir etmişti. Bunu hep birlikte yaptık herkes yaptı. Tekrar bu politikalara süratle dönülebilir.

Ayşe Böhürler: Katar’da çıkan Şark gazetesine bir röportaj vermişsiniz sanırım ve Türkiye'nin tekrar İslam ülkelerine ilham verici hale gelmesi için dış politikasını özellikle Ortadoğu ve Arap politikalarını daha gerçekçi bir şekilde gözden geçirmesi gerektiğini söylüyorsunuz. Burada daha gerçekçi bir dış politika derken kastınız nedir? Sayın Davutoğlu sizinle birlikte siyasete başlayan birisiydi. Türk dış politikası gerçekçiliğini ne zaman kaybetti ve neyi kastediyorsunuz gerçekçi olmalı derken?

Abdullah Gül: Bazı şeyler bizim dışımızda gelişen olaylarda var şüphesiz ama ben Ortadoğu ve İslam ülkeleri ile ilişkimizde Türkiye bütün bu ülkelere 'Soft power’ı ile çok etkili olur. Bu ülkenin iç meseleleri ile uğraşarak veya askeri güçle bu ülkelerde Türkiye'nin bir etkisi olmaz. Softpower’ını kullandığı andan itibaren eski tarihi coğrafyamız, bizimle iyi hatıralarını hatırlarlar ve hepsi Türklüklerini ispata çalışırlar, hepsi Türkiye'yi överler ve hepsi Türkiye'nin propagandasını bizden çok yaparlar. Ama biz onların içişleri ile siyasi şeylerine girmeye taraf olursak o zaman hepsi tarihteki kötü hatıraları öne çıkartırlar.

Ali Bayramoğlu: Cumhurbaşkanı iken bu söylediğinizin aksi politikalar geliştirilirken zaman zaman uyarılarda bulundunuz mu?

Abdullah Gül: Şüphesiz tabi ki. En çok önem verdiğim ve en çok zaman harcadığım iş dış politika ile ilgili. Ama şüphesiz Türkiye Cumhuriyeti’nin anayasasına göre politikalarda nihai kararları hükümetler verir ve uygularlar.

Ayşe Böhürler: Suriye politikasını yanlış mı buluyorsunuz Türkiye'nin?

Abdullah Gül: Suriye’deki rejimden hepimiz nefret etmişizdir. Suriye’nin Akdeniz’in kıyısında bir tek parti iktidarının devam etmesi zaten mümkün değildi Türkiye'de zaten Suriye ile olan ilişkilerinde onları değiştirme yönünde çok gayret sarf ediyordu. Ne zaman olaylar başladı silahlı mücadeleler başladı tabi bizim dışımızda başlayan şeylerdi ve ilişkiler çok değişti. O süre içinde maalesef dış dünya bizim daha çok diyalogla konuşarak etki etmemize de çok fırsat vermedi. Suriye konusunda ben esas uluslar arası camiayı suçlarım. Olaylar başladığında ı kadar yüksek hamasi retorik yaptı ki arkasına güç koymadı. Arkasına güç koymayan hamasi söylemler ve retorik hemen görüldü. Ben bunu ok açık gördüm diğer muhatabım cumhurbaşkanlarına Amerika ve Avrupa başkanları başta olmak üzere İran ve Suriye’nin kendilerini komut ettikleri kadar karşı güç koyamıyorsanız bu savaşın uzun bir şekilde sürüp gitmesine göz yummuş olursunuz. O zaman büyük bir boşluk olur ortada. Bu boşluktan da nelerin çıkacağını kimse bilemez. Maalesef neticede gelinen nokta o oldu. Bugün mültecilerde, terörde bütün radikal unsurlarda sürpriz değil. Irak savaşında en çok muhataplarıma söylediğim şey Irak küçük bir Ortadoğu’dur bu Pandora’nın kutusundan ne çıkar belli olmaz. Onun için dikkatli açmak gerekir. O zaman tabi çok farklı davranışlarla o kutu öyle bir açıldı ki içinden hala neler çıkıyor. Neticede Türkiye'yi de etkiliyor. Bizim çevremizde ateş varsa o yangın bizi de çok etkileyecektir. Çözümden başka bir yol yok. Bu meselenin böyle süre giden bir savaş haline gelmesi daha çok acıları ve yıkımı, gözümüzün önünde bitip giden bir coğrafyayı ortaya çıkarıyor. Suriye’ye komşu olan ne Irak ne Ürdün, ne Suudi Arabistan, Mısır bunlar bir araya gelip bu ateş hepimize sıçrıyor demiyorlar ben hayret ediyorum.

Murat Yetkin: Siyasi çözüm deyince konuşmak akla geliyor, siz burada Beşar Esad’la konuşulacak mı konuşulmayacak mı?

Abdullah Gül: Bunu hemen oraya getirtmemek lazım. Yoksa 2 milyon insan Türkiye'ye girer bu kadar insan başka tarafı gider, orada bulunanlar yaşıyor mu yaşamıyor mu belli değil geriye ne kalıyor?

Murat Yetkin: Suriye’deki durumdan herkesin suçu var haklısınız. 2011’in Eylül’ünde bir üst düzey bir hükümet şahsiyeti bize dedi ki 6 ay ömrü kaldı Esad’ın dedi. Pek 6 ay olmadı. Bu tür şeyler konuşuldu mu? Cumhurbaşkanının evet yetki başbakanındır ama cumhurbaşkanının da çok yetkileri var. Bu yanlış tahlilleri görüp düzeltmek imkanı olmadı mı?

Abdullah Gül: Bunları çok konuştuk tabi. Son yılların en büyük dış politika meselesi şüphesiz bu oldu. Ama bazıları çok çabuk düşeceğini zannediyorlardı benim fikrim hatta çok açıkta yaptım Rusya’yı dengeleyecek Amerika yok, İran’ı dengeleyecekte başka bir ülke yok. Onlar sonuna kadar bu işin içinde olduğu sürece karşısındaki bu kadar belirsiz güç koymayan o zaman olan Suriye’ye ve halka olur.

Oğuz Haksever: AK Parti kongresinde Sayın Cumhurbaşkanının ağırlıklı bir MKYK’sının ortaya çıktığı gibi çok şeyler söylendi. Sizin dikkat çekici bir mesajınız vardı. Neler düşündürdü AK Parti kongresinde yaşananlar?

Abdullah Gül: Ben basından takip ettim. Bazı üzücü olaylar olmuş ama onları geride bırakıp seçime en iyi şekilde hazırlanmak lazım. Ben mesaj gönderdim ve biraz öncede söyledim tavsiyelerimi paylaştım. Ortak aklın öne çıkması gerektiğini, tekrar partimizin reformist bir anlayış içinde toparlanması gerektiğini, başarılı olunan dönemlerdeki politikalara tekrar dönülmesinin çok faydalı olacağını özetleyen bir başarı mesajı göndermiştim.

Ayşe Böhürler: Kongreye gelmeyi hiç düşünmediniz mi?

Abdullah Gül: Sayın Başbakan telefon etti davet etti beni bende teşekkür ettim. Daha önce unutmuşlardı böyle olunca ister istemez alınganlığı oluyor herkesin.

Murat Yetkin: Sayın Bülent Arınç szie yapılan davet şeklini de beğenmediğini söyledi. “Biz kültürü yerine ben kültürü” hakim oluyor dedi. Siz zaten hep bunu vurguluyorsunuz o günlere dönelim diye. Dikkat ettim hep 10 yıl dediniz böyle yönetildi diye halbuki 13 yıllık bir AK Parti dönemi var. Partinin kurucususunuz, Necmettin Erbakan gibi bir devin karşısına aday olarak çıktınız. Sizin kurduğunuz parti mi AK Parti? 2002 koşullarına dönmek mümkün mü çünkü Türkiye o Türkiye değil artık.

Abdullah Gül: Öncelikle demokrasilerde bu kadar uzun süre iktidarda durmak büyük bir başarı. Bu süre içiden Türkiye'yi ne kadar çok dönüştürdüğü bütün alanlarda köklü yapısal reformları yaptı ve Türkiye'yi parlayan bir yıldız haline getirdiği ortada partinin. Kim olsa hangi ülkede olursa olsun uzun yıllar iktidarda olunca bazı yıpranmalar söz konusu olur. Önemli olan bunun farkına varıp hemen ortak akılla, doğru politikalarla nasıl başarılı olduk tekrar o politikalara dönmektir. Bu kadar uzun iktidardan sonra yıpranmalar, yozlaşmalar kaçınılmaz. Demokrasinin cilvesi bunlar. Ama önemli olan bunun farkına varmak ve dönüş mümkündür. Aynı parti aynı insanların çoğu var büyük işler yaptılar tekrar yapılabilir aynı işler.

Ali Bayramoğlu: Bir önceki konuşmamızda da cumhurbaşkanı olduğunuz dönemde yasaların, etik kuralların çizdiği çerçevede bazı uyarılar yaptığınızı söylediniz. Şimdi sizinle ilgili Abdullah Gül bundan sonra siyasi kariyerini nasıl tanımlıyor? Kriz sadece AK Partililerin değil AK Partili olmayanlarında madem AK Parti ile yönetileceğiz bu AK Parti’nin içinde bir değişim olur mu Abdullah Gül AK Parti’nin başına gelir mi, gelmezse başka parti kurar mı gibi sorular var. Bunu sormak istiyorum. Bazı kritik anlarda ağırlığını farklı şekilde koymayı ters giderken bir takım işler hiç düşünmediniz mi? Mesela siyasete gitmeyi düşünüyorsanız kamuoyu önüne çıkıp cumhurbaşkanlığı için tekrar aday olacağınızı ilan etmeyi ya da partiye cumhurbaşkanlığından ayrılıp lider adayı olarak döneceğinizi yani buna değmez miydi? Gidiş iyi değil derken bunu neden yapmadınız?

Abdullah Gül: Siyasi kariyer derseniz cumhurbaşkanlığından daha öte bir kariyer yok. Bütün hayatım siyasetle geçti. Ben açıkçası siyaset tarzım ihtiraslı bir siyasetçi olmadım hiç. Muhakkak ben olayım şeklinde bir siyaset tarzım olmadı benim. İhtiras benim motivasyonum olmadı hiç. Cumhurbaşkanlığı yaptıktan sonra o günkü şartlar içinde olmamın doğru olmadığını söyledim. Cumhurbaşkanlığından ayrılmış memleket meseleleri benim gündemimde hiç değil diye bir şey söz konusu olabilir mi? Benimde gecem gündüzüm bu mevzularla geçiyor.

Murat Yetkin: Devam edeceksiniz ama nasıl? Dün TÜSİAD’ın daveti vardı ve orada herkesin sorduğu soru buydu. Nasıl devam edeceksiniz? Konferanslar mı vereceksiniz ya da daha aktif şekilde siyasete ağırlığını mı koyacaksınız?

Abdullah Gül: Ben burada oturmuyorum. Dışarıda ve içeri de birçok toplantılara katılıyorum fikirlerimi söylüyorum. Belki daha açık fikirlerimi söylemeye devam edeceğim. İleride ne gözükür ona bakmak lazım. Ben siyaseti bir hırs ve makam mevki içinde yapmadım. Şüphesiz ki bir ihtiyaç benim daha yapabileceğim bir şey olursa ona bakarım. Benim konumumdaki bir insan doymamış gibi bir siyaset merakı içinde olamaz. Bir ihtiyaç söz konusu olursa bu ayrı bir konu. Şimdi bütün arzum arkadaşlarımın başarılı olması.

Ali Bayramoğlu: Bir dönem eleştirildiniz. İki türlü eleştiri oldu AK Parti’nin o en iç dokusunda sayın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül kimi Gezi olayında, Cemaat olayında partiden çok uzak durdu gibi bir eleştiri oldu, diğer taraftan da neden Abdullah Gül daha etkin ses çıkartmıyor ya da neden yarışmadı ve alanı bıraktı geri çekildi diye eleştiriler oldu.

Abdullah Gül: Atacakları adımlar, verecekleri kararlar insanları, yığınları ilgilendiriyorsa on kez düşünerek hareket edecekler tabi ki. Dolayısıyla birisinin beklentisine karşı birisi bir şey söylüyor diye ona hemen karşılık verme durumunda olursanız açıkçası bu benim devlet adamlığı bakış tarzıma aykırı bir şey. Devlet içinde kamuda kim çalışıyorsa tek sadakati anayasaya, kanuna ev yasal üstlerine olabilir. Devlet içinde ayrı bir örgütlenme, ayrı bir talimat alma asla söz konusu olmaz. Ben bunu çok aleni söyledim.

Ayşe Böhürler: Milli Görüş geleneğinden gelen birisiniz ve bu gelenek Fettullah Gülen cemaatine her zaman bir mesafe koymuştur. 28 Şubat bu mesafeyi daha da perçinlemiştir. Ancak AK Parti’nin kapsayıcı bir siyaseti oldu. Bu kapsayıcı siyasetin mimarlarından birisi de sizsiniz. O çerçevede bir çok cemaate olduğu gibi Gülen cemaatine de dostluk kapıları açıldı. Onların bir Truva atı gibi devletin içinde örgütlendiğiniz düşünüyor musunuz? Siz bunu hissettiniz mi önceden? Bu örgütlenme ile birlikte ortaya çıkan sonuçlara karşı yorumunuz nedir? Nasıl mücadele edilmeliydi benzer örgütlerle?

Abdullah Gül: Ben bu kavgalar çıkmadan önce birçok şeye itiraz eden ve bir çok şeylere mani olan insandım ben. Savcıların, hakimlerin bir çok uygulamalarını alenen konuşan ama şüphesiz kapıların arkasında yaptıklarım ayrıdır bunları yanlışları söyleyen ilerde büyük sıkıntılar çıkaracağını söyleyen kişiyim ben. Ben bunu sadece onlara değil, herkesin görüşleri olabilir ama siyaset işlerine devlete müdahaleleri her zaman karşı olmuşumdur.

Oğuz Haksever: Kapıların ardında yaptıklarım ayrıdır sözünüzü nasıl tanımlarsınız?

Abdullah Gül: Devlet idaresinde her düşündüğünüzü aleni de konuşamazsınız her aklınızdan geçeni aleni televizyonda söyleyemezsiniz. Bütün bunların neticeleri vardır. Söylenmesi gerekenleri söylenmesi gereken insanlarla bir araya gelip, ona göre sizin kurumlarınız vardır, beraberlikleriniz vardır buralarda tartışırsınız herkes görevini yapar.