Gazeteler kapanma tehlikesiyle karşı karşıya

13 Eylül 2018 11:08

SEKA kağıt fabrikalarının özelleştirilip, kapatılmasından sonra kağıtta dışa bağımlı hale gelen sektör, çözüm bulunmazsa bitme tehlikesi ile karşı karşıya. Birçok gazete fiyat artırdı, eklerini kaldırdı, yerel gazeteler ise ellerindeki stoktan sonra kapanma tehlikesi ile karşı karşıya.

Cengiz Aldemir

Döviz kurlarındaki artış ve ekonomik krizin en çok etkilediği sektörlerden biri de medya ve yayın sektörü oldu. SEKA’ların özelleştirilmesinden sonra kağıdın ithal edilmesiyle dışa bağımlı hale gelen sektör, döviz kurlarındaki artıştan çok etkilendi.

Habertürk gazetesinin iki ay önce baskıyı durdurması ve 350 basın emekçisinin işsiz kalmasıyla başlayan süreç, tüm sıkıntıları su yüzüne çıkardı: Sözcü gazetesi bir ekini kapattı, Dünya, Cumhuriyet, Sözcü, Birgün, Yeni Asya ve Aydınlık fiyatlarına zam yapmak zorunda kaldı, Milli Gazete sayfa sayısını düşürdü. Yerel gazeteler ise kapanmakla karşı karşıya geldi.

İTHALAT VE DÖVİZ KURLARINDAKİ ARTIŞ

Bu duruma nasıl gelindi? Döviz kurundaki yükseliş ve ekonomik krizden en çok etkilenenlerin başında  medya sektörü ve yayıncılık geliyor. Geçtiğimiz günlerde birçok gazete ithal kâğıt fiyatlarındaki fahiş artış yüzünden ya zam yaptı ya da sayfa sayısını düşürdü. Hafta sonu çıkmama kararı alan yerel gazete sayısı dea her geçen gün artıyor. Bazı yayınevleri de kitap basımlarını durdurdu. SEKA’nın kapanması sonrası uzun süredir yurt dışından ithal edilen gazete kağıdı Çin’den temin ediliyordu. Çin’deki kağıt fabrikalarının kapatılması  medya sektöründe büyük sıkıntılar yaşanmasına neden oldu. Ulusal ve yerel gazeteler kağıt bulamaz, peşin parayla bile kağıt alamaz hale geldi.  Teminindeki zorluğa  döviz kurlarındaki aşırı artış da eklenince  gazete kağıdı fiyatları katlanarak arttı. Kağıdın yanı sıra gazetelerin en önemli harcama kalemlerinden birini oluşturan kalıp fiyatları da döviz artışlarına bağlı olarak aşırı derecede yükselince, gazeteler iyice açmaza girdi.

YÜZDE 60’LARI BULAN MALİYET ARTIŞI

Kâğıt, boya ve tutkal gibi ithal girdilerde yüzde 60’ları bulan maliyet artışları, bazı dergilerin yayınlarına ara vermesine neden olurken, gazetelerin de ya zam yapmalarına ya da sayfa sayılarını azaltmalarına yol açtı. Kurdaki artış dizginlenemez ve yayıncıların yüzde 18’lere varan yüksek KDV’leri aşağıya çekilemezse, pek çok gazete ve derginin yayın hayatına son vermesinden, kitapların ise basılamayacağından endişe ediliyor.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI’NI DA ETKİLEDİ

İthal kâğıda mahkum olan basım yayın sektörü yaşam mücadelesi verirken, durumun Milli Eğitim Bakanlığı’nı da etkilemeye başladığı ileri sürüldü. Ücretsiz dağıtılması için Bakanlık tarafından gönderilmesi gereken kitapların bazılarının okullara gönderilemediği, kitapların basılamadığı ve çok sayıda kitabın da dijital olarak gönderilebileceği iddia edildi. Kitap yayıncıları ise yüksek kur nedeniyle ayakta kalmaya çalışıyor.

ÇAKIRÖZER: ÇÖZÜM YERLİ KAĞIT ÜRETİMİ

Yazılı basın, medya sektörü, yayıncılık ve matbaacıların ekonomik kriz ve kağıt temini konusunda yaşadıkları sorunların tespiti için araştırma önergesi vermeye hazırlanan CHP Eskişehir Milletvekili, Gazeteci Utku Çakırözer, Halagazeteciyiz.net’e konuştu. Utku Çakırözer, “Kitap, gazete, dergi okumak lüks haline gelmemelidir, bu bir ihtiyaçtır. Kağıt sorunu devam ederse, insanların kitap, dergi, gazete okuyamamaları ülkemizi karanlığa sürükleyecektir. Gazeteler, yayınevleri bir süre sonra işlevsiz hale gelecek, kimi gazeteler kepenk kapatmayı düşünecek, yayınevleri baskı sayılarını azaltacaktır” uyarısında bulundu. Çakırözer, acil çözüm için bakanlıkların eşgüdümlü çalışması, yerli kağıt üretimi için alt yapı yatırımı yapılması, basın ve yayıncılık sektörünün desteklenmesi, sigorta primlerinin ertelenmesi önerilerini sıraladı.

GAZETE KAĞIDI 6 AYDA YÜZDE YÜZÜN ÜZERİNDE ARTTI

Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Genel Başkanı Gökhan Durmuş da gazete kağıtlarının 6 ayda yüzde yüzün üzerinde artış gösterdiğini söyledi.  6 ay kadar önce kâğıdın tonunu 700 dolara alan gazetelerin, karşılığında 2 bin 660 TL ödediğini hatırlatan Durmuş, bugün aynı kâğıdın tonunu 850 dolara yani 5 bin 525 TL’ye alabildiklerini söyledi. Durmuş, “Hem kâğıda yapılan zam hem de döviz kurlarındaki artış nedeniyle en önemli hammaddemiz olan kâğıdın fiyatı 6 ay öncesine göre yüzde 100’ün üstünde arttı. Bu rakamlar peşin ödemeler için geçerli. Bir de kâğıdı 3-4 ay vade ile almak istiyorsanız bu rakamları yüzde 4 oranında arttırmanız gerekiyor.  Bir ton kağıt ile sadece 14 bin adet gazete baskısı yaptığınızı düşünürseniz gazetelerin yaşadığı ekonomik sıkıntıyı anlamak daha kolay olacaktır” dedi.  Anadolu’da yayın yapan bir çok yerel gazetenin çalışanlarına maaş ödeyemez, sigorta primlerini yatıramaz durumda olduğuna dikkat çeken Durmuş,  yerel gazetelerin neredeyse tek gelir kaynağı olan resmi ilânlardaki fiyat tarifesinin düşük olduğu ve kriz sürecine dayanamayacağının altını çizdi.

Yayınevlerinde de benzer sıkıntılar yaşandığını, kitap basımında kullanılan enzo kâğıdının tonunun 6 ay önce 900 dolar yani 3 bin 420 TL iken şu anda 1150 dolar yani 7 bin 475 liraya çıktığını kaydeden Durmuş, yayınevlerinin kitap basamaz, döviz üzerinden yaptığı telif anlaşmalarını karşılayamaz duruma geldiğini de dile getirdi.

‘KDV SIFIRLANSIN’

TGS olarak çözüm önerilerini 3 başlıkta topladıklarını kaydeden Gökhan Durmuş, “Gazete kâğıdındaki KDV sıfırlanmalı; Basın İlân Kurumu’nun resmi ilân fiyatlarına zam yapılmalı; Devlet ayrım yapmadan tüm gazetelerin yıllık kâğıt ihtiyacının yüzde 40’ını sübvanse etmeli” dedi. Bu uygulamanın örneklerinin Avrupa ülkelerinde mevcut olduğunu da hatırlatan  Durmuş, geçmişte SEKA aracılığı ile bunun yapıldığını da ifade etti. Durmuş, “Hükümet bu üç konuda adım atarsa sektör içinden geçtiği krizi atlatacak aksi hâlde yeni kapanmalar gündeme gelecektir”  dedi.

‘ÇÖZÜM YERLİ ÜRETİMDE’

Yerel gazete sahipleri de CHP ve TGS’nin önerilerinin bir an önce hayata geçirilmesinden yana.  Artvin’in Sesi Gazetesi İmtiyaz Sahibi Okan Sezgin, elindeki kağıt stoğunun iki ay sonra biteceğini ve sonrasında yaşayacağı sıkıntıları öngöremediğini söyledi.

Sezgin, Halagazeteciyiz.net’e şöyle konuştu: “Kağıt fiyatlarının bu kadar artacağını hiç beklemiyorduk. Yaşadığımız zor şartlara rağmen gazeteyi ayakta tutmaya çalışıyoruz. Bu böyle giderse yerel gazete diye bir şey kalmaz. Bu duruma bir an önce çözüm bulunmalı. SEKA’nın Giresun’daki fabrikasını çok iyi bilirim. SEKA bugün olsaydı, sıkıntılar bu düzeye gelmezdi. Çözüm yine yerli kağıt üretiminden geçiyor. Ayrıca kağıttaki KDV oranı sıfırlanıp, ilan fiyatlarına eşit şekilde zam yapılmalı.

Bir de nakliye ücreti konusu var. Artvin’in uzak bir bölgede yer alması ulaşım maliyetlerini ikiye katlıyor.

Yetkililer bir an önce gerekeni yapmalılar ve bizim gibi yüzlerce yerel gazetenin kapanmasını önlemelidirler.”