Fırat'ın doğusuna operasyon ne getirir?

13 Aralık 2018 12:28

Gazeteci Fehim Taştekin, ABD, Türkiye, Rusya ve İran'ın bölgeyle ilgili beklentileri ve operasyonun hangi bölgeye olabileceği ve bunların ne gibi sonuçları olacağını araştırdı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın , Fırat'ın doğusuna operasyonun birkaç güne kadar başmayacağı açıklamasından sonra, bunun olası sonuçları tartışılıyor. 

BBC'de Fehim Taştekin, bu olasılıkları tartıştığı yazısında, Türkiye'nin Arapların olduğu bölgeye girebileceğini ve bunun "simgesel bir zafer" olacağını, ABD ile pazarlığın gündeme gelebileceğini dile getirdi. 

Taştekin'in yazısının bir bölümü şöyle: 

ABD, Türkiye ile ittifakı kopma noktasına getirmeden NATO konsepti açısından bu sıra dışı durumu sürdürmek istiyor. Ankara da baskıyı tırmandırarak Washington'ı tercih yapmak durumunda olacağı sınıra doğru itiyor.

SİMGESEL BİR ZAFER 

Bu noktada Kürtlerin de ihtimal dışı tutmadığı bir durum ortaya çıkıyor: Acaba ABD, Türkiye'yi kaybetmemek için sınırlı bir operasyona göz yumabilir mi?

Bu senaryodan gidilirse muhtemel hedef Kürt yoğunluklu olmayan Tel Ebyad (Girê Spî) ve Ras el Ayn (Serekaniye) gibi yerler olabilir. Erdoğan sıklıkla Tel Ebyad'ın Arap ve Türkmen yoğunluklu bir yer olduğunu, etnik temizliğe uğradığını ve yerel halkın evlerine döndürülmesi gerektiği savını dillendiriyor. Haliyle Tel Ebyad iç kamuoyuna da sunulacak "simgesel bir zafer" mahalli olarak duruyor.

PENTAGON'UN PLANI 

Fakat sınırlı operasyonun da YPG'nin kuzeye çekilmesi ve Pentagon'un operasyon planlarının çökmesi riskini tamamen ortadan kaldırmıyor. Ki özerk yapının siyasi ve askeri aktörleri olası müdahaleye karşı tam direnişten bahsediyor. Bu da ABD açısından ciddi bir açmaza işaret ediyor.

RUSYA VE İRAN 

Eğer bir operasyon olacaksa Astana ortaklarıyla da müzakere ediliyor olması lazım. İran, Türkiye'nin Suriye'ye bu kadar girmesinden rahatsız. Tahran, Rusya'nın Afrin operasyonuna geçit vermesini de istemiyordu. Özellikle Rusya açısından Türkiye'nin 'Demokles'in Kılıcı' olarak yukarıda asılı durması Kürtleri Şam'a itecek faktör sayılıyor.

Bununla birlikte Türkiye'nin girdiği yerlerden neyin karşılığında ve nasıl çıkacağı Şam-Tahran-Moskova eksenini en fazla düşündüren konu.

Fakat hem İran hem Rusya bölgede Amerikan askeri varlığını daha büyük sorun olarak görüyor. Her ikisi de Kürtlerin ABD'yi bırakıp Şam'la müzakere ederek orta yolu bulmasını istiyor. Rusya'nın bir NATO müttefiki eliyle ABD'nin işini zorlaştıracak seçenekler konusunda esnek olacağına dair bir öngörü var. Kürtler de Rusya'nın Afrin'de olduğu gibi Türkiye'ye yeşil ışık yaktığını düşünüyor.

TÜRKİYE'NİN KAFASINDAKİ PLAN 

Afrin'den sonra Türkiye'nin üzerinde durduğu plan, Fırat ile Dicle arasındaki bütün şeritte 30-40 kilometre derinliğinde bir tampon bölge kurmak. Afrin'deki pratiği Fırat'ın batı yakasında Menbic, doğu tarafından Kobani, Tel Ebyad, Ras el Ayn, Dirbesiye, Amude, Kamışlı ve Derik'e kadar taşımak.

Bunun için "Suriye Ulusal Ordusu" çatısı altında toplanan gruplardan bir kısmı hazırlık yapıyor. Hükümete yakın kaynakların aktardığı bilgi doğruysa Fırat'ın doğusuna transfer edilmek üzere eğitilenlerin sayısı 6 bin 500'ün üzerinde.

MÜLTECİLERİN YERLEŞTİRİLMESİ 

Planda mültecilerin bu bölgelere yerleştirilmesi de var. Ancak bu tür bir operasyon Afrin'de olduğu gibi demografik yapıya müdahale olarak da görülebilir. Afrin, Fırat'ın doğusundaki kentlerden farklı olarak Kürt bölgelerinden izole bir yerdi. Suriye ordusunun kontrolündeki bir koridor haricinde her taraftan kuşatılmış haldeydi. Fırat'ın doğusu ise büyük güç yığmayı gerektiren uzunca bir şerit.

Operasyon baskısı, Menbic'in Türkiye'ye bırakılması konusunda ABD'yi geri adım atmaya zorlayacak bir manevra olarak da görülebilir. Fakat genel anlamda Ankara, 2016'dan beri ABD ile Rusya arasındaki rekabetten, sahanın çelişkilerinden, ortaya çıkan boşluk ve fırsatlardan yararlanarak ayaklarına yer açıyor. Risk çıtasını yükseltme pahasına bu stratejinin Fırat'ın doğusu için de sürdürüleceği anlaşılıyor.

YAZININ TAMAMI