Ankara 25 yıl sonra el değiştirdi

01 Nisan 2019 08:27

Pazar günü yaplan yerel seçimlerinde, birçok yerde MHP ile ittifak yapan AKP, oy oranı olarak yine birinci parti çıkmasına karşın, en fazla belediye başkanlığı kaybeden parti oldu.

İYİ Parti ile ittifak yapan CHP ise hem oy oranını hem de belediye başkanlığı sayısını artırdı.

İttifakların yarıştığı İstanbul'da, son ana kadar AKP adayı Binali Yıldırım ile CHP adayı Ekrem İmamoğlu arasında, 2014 Ankara seçimlerini anımsatan başabaş bir yarış yaşandı. Oy oranlarının birbirine çok yakın olduğu yarışta her iki aday da seçimi kazandıklarını iddia etti.

Ankara'da belediye başkanlığı yarışına ilk kez Melih Gökçek'siz giren AKP'nin adayı Mehmet Özhaseki, rakibi Mansur Yavaş'ın yaklaşık 3 puan gerisinde kaldı.

Mansur Yavaş'ın seçimi kazandığını duyurduğu Ankara'da CHP de 25 yıl sonra büyükşehir belediyesini kazanmış oldu. CHP'nin "kalesi" olarak adlandırılan İzmir'de ise yarışı CHP adayı Tunç Soyer, açık ara farkla kazandı.

İttifaklar yarıştı

31 Mart yerel seçimlerinde AKP ile MHP, CHP ile de İYİ Parti, birçok ilde ittifak yaptı. Parlamentoda sandalye sayısı açısından 3. parti konumunda olan HDP ise Doğu ve Güneydoğu dışındaki yerlerde, aday çıkarmayarak CHP adaylarını destekledi.

24 Haziran genel seçimlerinde Cumhur İttifakı yüzde 53,5, Millet İttifakı ise yüzde 32,5 oy almıştı. HDP'nin oyu ise yüzde 11,7'ydi.

Yerel seçim sonuçlarına bakıldığında Batı'da aday çıkarmayan HDP oylarının CHP'ye kaydığı ve bu sayede CHP oylarının yüzde 30'un üzerine çıktığı gözleniyor. 

İYİ Parti'nin yüzde 2'lik kayıp yaşadığı yerel seçimlerde Millet İttifakı'nın oy oranı da yüzde 37,6'ya yükseldi.

AKP, MHP ve CHP'ye karşı kaybetti

AKP, oy oranı ve belediye başkanlığı sayısına göre en fazla belediye başkanı çıkaran parti oldu, ancak başkent Ankara dahil, birçok kritik il ve büyükşehiri ittifak ortağı MHP ve rakibi CHP'ye kaptırdı.

2014 yerel seçimlerinde 18'i büyükşehir olmak üzere 48 yerde belediye başkanlığını kazanan AKP'nin kazandığı belediye başkanlığı sayısı 40'a geriledi.

AKP, 7 belediyeyi ittifak ortağı MHP'ye karşı, 7 belediyeyi de CHP'ye karşı kaybetti. Buna karşın MHP'den Isparta'yı alan AKP, Zonguldak'ı CHP, Şırnak, Ağrı ve Bitlis'i aldı.

Seçim sonuçları, Doğu-Güneydoğu'da bazı yerlerde HDP'ye karşı başarı kazanan AKP'nin, MHP ile ittifak yapmadığı yerlerde, aleyhine sonuç doğurduğunu ortaya koydu.

AKP, önceki seçimlerde kendisinde olan ve genel seçimlerde de önde olduğu illerden Çankırı, Karaman, Kütahya, Amasya, Erzincan, Bayburt'ta belediye başkanlığını MHP'ye kaptırdı.

Beka söylemi MHP'ye yaradı

Genel seçimlerde yüzde yaklaşık yüzde 11 oy alan MHP ise yerel seçimlerde yüzde 6,8 oy almasına karşın belediye başkanlığı sayısını 1'i büyükşehir olmak üzere 8'den 12'ye çıkardı.

MHP'nin ittifak yapmadığı yerlerde AKP'den belediye başkanlığını kazanması, cumhur ittifakının yerel seçimlerde vurgu yaptığı "beka söylemi"nin MHP'ye yaradığı yorumu yapılıyor.

İYİ Parti'nin aday çıkarmayarak MHP adayını desteklediği Iğdır'da belediyeyi HDP'den alan MHP, Kars'ı ise HDP'ye karşı kaybetti.

MHP'nin ittifak kapsamında aday gösterdiği büyükşehirlerden sadece Manisa'yı kazandı, buna karşın Mersin ve Adana'yı CHP'ye karşı kaybetti.

CHP ilk kez yüzde 30'u aştı

Gerek genel, gerekse yerel seçimlerde AKP ile girdiği yarışlarda yüzde 25 oy bandını aşamayan CHP, ilk kez ülke genelinde yüzde 30'un üzerine çıktı.

Bu sonuç, genel seçimlerde yüzde 11'ler dolayında oy alan HDP'nin, aday çıkarmadığı yerde CHP'yi desteklediğini ortaya koyuyor.

CHP 2016 genel seçimlerinde, yüzde 22,6 oy almıştı. CHP açısından dikkat çeken önemli bir nokta da, kazandığı coğrafyayı genişletmesi oldu.

2014 ve sonraki seçimlerde ağırlıklı olarak Ege ve Trakya'da varlık gösteren CHP'nin İYİ Parti ile yaptığı ittifak nedeniyle, İç Anadolu, Karadeniz, hatta Doğu Anadolu'da da il belediyesi kazandı.

CHP, uzun yıllar sonra Ankara'nın yanısıra Kırşehir, Bolu, Bilecik, Ardahan, Artvin'de belediye başkanlıklarını kazandı.

CHP ayrıca MHP'de olan Mersin, Adana'nın yanısıra, 2014'de AKP adayı Menderes Türel'e karşı kayettiği büyükşehir belediyesini, Muhittin Böcek'le kazandı.

Kırklareli'nde ise CHP'nin bu seçimlerde aday göstermediği bağımsız aday Mehmet Kesimoğlu, seçimi kazanan tek bağımsız aday oldu.

HDP oyları düştü

Doğu-Güneydoğu dışında aday çıkarmayarak, millet ittifakı adaylarını destekleyen HDP'nin oy oranı yüzde 10 barajının altına, yüzde 4'lere geriledi.

HDP'nin aday çıkardığı Doğu ve Güneydoğu'da da hem kazandığı belediye sayısı hem de oy oranlarının düştüğü gözleniyor.

15 Temmuz darbe girişimi sonrası 11 il ve büyükşehir belediyesinin de aralarında bulunduğu HDP'li belediyelere kayyum atanmıştı.

Resmi olmayan sonuçlara göre HDP, Ağrı, Şırnak, Bitlis'i AKP'ye, Iğdır'ı MHP'ye, Tunceli'yi ise Türkiye Komünist Parti'nin adayı Fatih Maçoğlu'na karşı kaybetti. HDP'nin elindeki belediyelere ek olarak kazandığı tek yer ise Kars. Partinin grup başkanvekili ve Kars Milletvekili Ayhan Bilgen bu ilde seçimi kazandı.

İYİ Parti kazandırdı

Kurulduğu 2017'den bu yana ikinci kez seçim yarışına CHP ile ittifak yaparak giren İYİ Parti, il belediyesi kazanamadı. Balıkesir'de bu ilin milletvekili İsmail Ok ve Uşak'ta Muhammet Gür, AKP adaylarına karşı başabaş bir yarış götürdü.

Yerel seçimden ittifaka rağmen yaklaşık yüzde 2'lik oy kaybına rağmen ilk kez MHP'den yüksek oy alan İYİ Parti'nin verdiği destek, ittifak ortağı CHP'nin belediye başkanlığı sayısını artırmasını sağladı.

Doğan ve Sarıgül kaybetti

Yerel seçimlerde Saadet Partisi ile "oyları bölmesi" nedeniyle eleştirilen DSP ise varlık gösteremedi.

Saadet Partisi yüzde 2,47 oy oranıyla 8 ilçe belediyesi kazanırken, DSP 0,95 oy oranıyla 1 ilçe kazandı. İstanbul Şişli'de, DSP'den aday olan Mustafa Sarıgül, yüzde 30 oy olmasına karşın, yüzde 47 oy alan CHP adayı Muammer Keskin karşısında yarışı kaybetti.

Gaziantep'de DSP adayı Celal Doğan da yüzde 53 oy alan AKP'li belediye başkanı Fatma Şahin karşısında yarışı kaybeden isim oldu.

Ayşe Sayın

BBC Türkçe, Ankara