İşsiz sayısı 16 Milyonu buldu

20 Mayıs 2020 13:12

Makina Mühendisleri Odası'nın hazrıladığı Sanayinin Sorunları bülteninin 59'uncu sayısında 16 milyona ulaşan işsizler ordusu olduğu belirtildi

TMMOB Makina Mühendisleri Odası (MMO), her ay iktisatçı-yazar Mustafa Sönmez’in katkısıyla hazırladığı Sanayinin Sorunları bülteninin 59’uncusunu, Covid-19’un etkisiyle ekonomide büyüyen tahribata, bütçe ve ödemeler dengesinde artan açığa, hizmetler ile sanayide yaşanan büyük düşüş konularına ayırdı.

IMF, OECD, TÜİK, Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, DHMİ, Kültür ve Turizm Bakanlığı verileri kullanılarak yapılan analizde, 2020’nin ilk çeyrek verileri kullanılarak krizin ilk elde ortaya çıkardığı tahribat sergilendi ve eğilimler belirlendi.

Hizmetlerde sert bir daralmayı getiren krizin sanayi alanına da sıçrayarak büyüdüğü, bunun en ürkütücü sonucunun ise sayıları 16 milyona ulaşan işsizler ordusu olduğu belirtildi. Krizin kamu maliyesinde yaratmakta olduğu büyük açığın yanı sıra döviz kazandıran sektörlerde yarattığı kayıplara da değinildi. Analizde Merkez Bankası rezervlerindeki erimeye ve kamu borçlanmasındaki tırmanışa da dikkat çekildi.

MMO analizinde şu noktalar öne çıktı:

►Sağlık Bakanlığı’nın 17 Mayıs verilerine göre, Türkiye’de vaka sayısı 149 bine ulaşırken hayatını kaybedenler 4 bini geçti. Hastalıktan iyileşenler ise yine Bakanlık verilerine göre 110 bini buldu.

►Hükümet, salgının kontrol altına alınmaya başlandığı iddiasıyla 11 Mayıs’ta başlatılan bir “Yeni Normal” takvimi açıkladı. Konuyla ilgili çoğu bilim çevreleri, açıklanan takvimin erken olduğunu belirtirken, iktidar yanlıları “Ekonomi”nin daha fazla bekleyemeyeceği argümanını öne çıkardılar. Hem dünyanın birçok ülkesinde hem Türkiye’de pusuda yatan pandeminin ikinci dalga riski içermesi, yeniden kısmi karantinaları gerektirebilir ve bunun ekonomiye yükü daha da ağır olabilir.

►Pandemiye karşı, bilinen en etkili yöntem olarak “sosyal mesafeleşme” yani eve kapanma, toplu üretimden tüketimden ve bunların gerçekleştiği mekanlardan uzaklaşma önlemleri, yeniden ve yeniden uygulanıyor. Bu da hem üretimin hem tüketimin azalması, firmaların ayakta kalmalarının zorlaşması, hükümetlerin yeni destek paketleri açıklamaya mecbur kalmaları demek aynı zamanda. Ancak bu destekler ülkelerin mali gücüne göre belirlenirken Türkiye gibi ülkelerde destekler yetersiz düzeydedir. Ekonomiyi sadece 2020’de değil, 2021’de de aşağı çekecek sektör hizmetler olacak. Türkiye, GSYH’sinin yüzde 54’ünü oluşturan hizmetler sektörü, ağır darbeler alan perakende ticaret sektörü ile turizmdeki kayıplardan çok etkileniyor.

►Hizmetlerin yanında imalat sanayiinde de hızlı gerilemeler başladı. Sanayi üretimi, pandeminin başladığı Mart'ta, Şubat'a göre yüzde 7 azaldı. İmalatta ortalama düşüş yüzde 7,5 iken, bazı alt dallarda daha derin düşüşler görüldü. Örneğin ihracatın birincisi otomotivde yüzde 23, bilgisayar-elektronikte yüzde 23, ihracatın ikincisi giyimde yüzde 20 aylık daralmalar görüldü. Tekstildeki daralma yüzde 14’e yaklaşırken, makine üretiminde de ona yakın daralma yaşandı. Dayanıklı tüketim mallarından mobilyada, elektrikli cihaz üretiminde yüzde 8-9 arası aylık düşüşler yaşandı.